ΔΗΜΟΣ ΔΩΡΙΔΟΣ ΛΙΔΩΡΙΚΙ, 33053 ΝΟΜΟΣ ΦΩΚΙΔΑΣ Tel: 22663-50100 22660-22066 Fax: 22663-50133 e-Mail: info@dorida.gr Web Site: http://www.dorida.gr

 

 

 

 

 

 

Τα χωριά του Δήμου μας με τον Πληθυσμό τους
ΔΗΜΟΣ ΔΩΡΙΔΟΣ (Έδρα: Λιδωρίκιον,το) – Πληθυσμός = 13.627
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΥΠΑΛΙΟΥ	6.086	ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΑΡΔΟΥΣΙΩΝ	1.391	ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΛΙΔΩΡΙΚΙΟΥ	3.388
Δροσάτον,το	49	Αλποχώριον,το	36	Άβορος,ο	39
Πευκάκιον,το	150	Αρτοτίνα,η	174	Αμυγδαλιά,η	387
Γρηγορίτικα,τα	66	Διχώριον,το	204	Βραΐλα,η	20
Ευπάλιον,το	707	Ζωριάνος,ο	153	Δάφνος,ο	129
Κάμπος,ο	267	Κερασέαι,αι	64	Διακόπιον,το	230
Παλαιόμυλος,ο	54	Κόκκινον,το	46	Δωρικόν,το	23
Καστράκιον,το	670	Κουπάκιον,το	65	Κάλλιον,το	63
Κλήμα,το	57	Κριάτσιον,το	43	Κλήμα,το	4
Πηγή,η	141	Κροκύλειον,το	155	Τριβίδιον,το	8
Άγιος Πολύκαρπος,ο	281	Πενταγιοί,οι	246	Καρούται,αι	21
Μαλάματα,τα	267	Περιβόλιον,το	53	Κονιάκος,ο	213
Λόγγος,ο	168	Τρίστενον,το	91	Λευκαδίτιον,το	106
Μαναγούλη,η	321	Υψηλόν Χωρίον,το	61	Λιδωρίκιον,το	875
Χιλιαδού,η	90			Μαλανδρίνον,το	681
Μαραθιάς,ο	521	ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΛΟΦΩΝΟΣ	2.762	Αιγίτιον,το	3
Μαγούλα,η	38	Γλυφάδα,η	477	Λεύκα,η	29
Μοναστηράκιον,το	279	Δαφνοχώριον,το	9	Παλαιόκαστρον,το	33
Σκάλωμα,το	57	Άγιος Ιωάννης,ο (νησίς)	0	Πεντάπολις,η	283
Παλαιοξάριον,το	219	Ελαία,η	60	Σκαλούλα,η	27
Ποτιδάνεια,η	320	Ερατεινή,η	856	Περιθιώτισσα,η	59
Πύργος,ο	23	Αγία Ειρήνη,η	18	Στίλια,η	83
Παλαιοχώριον,το	2	Άγιος Νικόλαος,ο	81	Συκέα,η	52
Παραλία Σεργούλας,η	315	Άγιος Νικόλαος,ο (νησίς)	0	Σώταινα,η	20
Σεργούλα,η	50	Άγιος Σπυρίδων,ο	152
Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Βαρνακόβης,η	16	Καλλιθέα,η	17
Τείχιον,το	159	Κλοβινός,ο	3
Τρίκορφον,το	410	Πρασούδι,το (νησίς)	0
Φιλοθέη,η	389	Φλαμπουράκια,τα	1
		Μακρινή,η	54
		Μηλέα,η	109
		Όρμος Λεμονιάς,ο	127
		Πάνορμος,η	88
		Παραλία Τολοφώνος,η	246
		Τολοφών,η	293
		Σπηλιά,η	45
		Τριζόνια,τα (νησίς)	64
		Χάνια,τα	62

 

 

 

 

 

Καλώς ήλθατε στο Δήμο Δωρίδος

    Ο Δήμος Δωρίδος είναι δήμος της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, που συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Βαρδουσίων, Ευπαλίου, Λιδορικίου και Τολοφώνος. Αντιστοιχεί επακριβώς στην παλαιότερη Επαρχία Δωρίδας.

 

    Αλπικά τοπία στα Βαρδούσια, τεχνητή λίμνη στο Λιδορίκι, δαντελωτές ακτές στο Ευπάλιο, νησιώτικο χρώμα στην Τολοφώνα. Κάθε πρώην Δήμος από τους τέσσερις που συνθέτουν το σημερινό Δήμο Δωρίδος έφερε σαν προίκα ένα πλούσιο, ανεξερεύνητο και παρθένο περιβάλλον, που μπορεί να ικανοποιήσει και τον πλέον απαιτητικό επισκέπτη.

 

Δημοτική Ενότητα Λιδορικίου

    Η δημοτική Ενότητα Λιδορικίου προήλθε από τον Δήμο Λιδορικίου που ήταν δήμος του νομού Φωκίδας και συστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο 1999 -2010 οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Δωρίδας. Είχε πληθυσμό 4.225 κατοίκους. Καταλάμβανε έκταση 409,5 τ. χλμ. και ήταν ο πρώτος δήμος σε έκταση στη Φωκίδα περιλαμβάνοντας 17 δημοτικά διαμερίσματα. Πρωτεύουσα του δήμου ήταν το Λιδορίκι.

 

Χλωρίδα- πανίδα

    Στις ανώτερες ορεινές ζώνες η χλωρίδα διακρίνεται για την προσαρμογή της σε περιόδους ψύχους, στις κατώτερες ορεινές δε για την προσαρμογή της σε περιόδους ξηρασίας. Μια μέση κατάσταση εμφανίζεται στην άμεση περιοχή υδρορροών. Τα αειθαλή φυτά χαρακτηρίζονται από την οικονομία και προστασία των χυμών. 'Eτσι έχουμε ξερόφυτα και φυτά αποθηκευμένης υγρασίας. Τα ξερόφυτα έχουν πολλά χαρακτηριστικά, που φτάνουν από τα μικρά φύλλα μέχρι τα αγκάθια (κυπαρίσσια, κέδροι) ή από φύλλα με υμένα (πικροδάφνες) ή από φύλλα προστατευόμενα με τρίχωμα ή αρωματικά και αιθέρια έλαια (θυμάρι). Πολλές φορές αυτά τα χαρακτηριστικά συνυπάρχουν στο ίδιο φυτό ενώ άλλα φυτά μπορούν να συντηρούν το νερό στα σωματώδη χυμώδη φύλλα τους (οπούντια, αγκάβη) και με τις βαθιές τους ρίζες. Αντίθετα με τα ξερόφυτα άλλα φυτά φύονται και αναπτύσσονται κατά την περίοδο των βροχών.
    Τέτοια φυτά είναι τα γεώφυτα ή θερόφυτα (ασφόδελος, άγρια κρεμμύδια), τα οποία επιβιώνουν τους καλοκαιρινούς μήνες υπόγεια με το ριζικό τους σύστημα.

    Η περιοχή έχει τη συνηθισμένη για το υψόμετρο και τη θέση που βρίσκεται ζωοκοινότητα. Από τα άγρια ζώα συναντώνται συχνά το αγριογούρουνο, η αλεπού, το τσακάλι, το κουνάβι και ο λαγός. Από την πτηνοπανίδα συναντώνται συχνά καρακάξες, κουρούνες, πέρδικες, τρυγόνια ενώ σπάνιοι είναι οι αετοί στη γύρω περιοχή.

Από τα ερπετά και τα αμφίβια απαντώνται οχιές, σαύρες, χελώνες.
    Παρατηρεί ακόμη κανείς θηλαστικά ζώα όπως ασβούς, νυφίτσες, σκαντζόχοιρους και διάφορα πτηνά (μπεκάτσες, αηδόνια, χελιδόνια, σπουργίτια και χωραφοσπουργίτια) που συμπληρώνουν την πτηνοπανίδα.

 

Παραδοσιακά προιόντα

    Τα παραδοσιακά προϊόντα της περιοχής σχετίζονται με την κτηνοτροφία που είναι κύρια ασχολία των κατοίκων της. 'Eτσι θα αναφέρουμε τα εξής που μπορεί να βρει κάποιος στα μεγάλα χωριά (Δημοτικά Διαμερίσματα) του Δήμου: Στο Λιδορίκι τυροκομικά, γαλακτοκομικά προϊόντα, εμπόριο κρεάτων από: Kουτσούμπα Μαρία, Κρικέλα Ιωάννη, Δρόσο Χρήστο, Αφούς Τσιάντα. Στην Πεντάπολη γαλακτοκομικά προϊόντα από : ΚΑΛΛΙΟΝ Α.Ε. Στην Αμυγδαλιά πτηνοτροφικά/μελισσοκομικά προϊόντα από: Μαντζαβά Ευθ. Στο Μαλανδρίνο πτηνοτροφικά προϊόντα από: Μανιτάρα Ευθυμία και Παναγιωτόπουλος - Μανιτάρα Ο.Ε., Παναγιωτοπούλου Κων/να, Ρήγα Ρήγα

 

Ιστορία

Κάλλιο: Το αρχαίο Κάλλιο συναντάται στους αρχαιοελληνικούς χρόνους τον 8ο π.Χ. αιώνα την εποχή δηλαδή των γεωμετρικών χρόνων. Αποτελούσε μέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας και σπουδαίο διοικητικό κέντρο που γνώρισε ακμή από τον 4ο π.Χ. αιώνα ως το 167 π.Χ. 'Iχνη από θέατρα, ναούς, έργα κεραμικής επιβεβαιώνουν την σημαντική του θέση εκείνη την εποχή. Το 279 π.Χ. δέχτηκε επιδρομή των Γαλατών που προέβησαν σε ανήκουστες θηριωδίες, κατόρθωσε όμως να ανασυνταχθεί και να συνεχίσει να αναπτύσσεται ως το 167 π.Χ. που καταστράφηκε από εμπρησμό ανεξακρίβωτης προέλευσης.
    Παρ' όλα αυτά υπάρχουν ευρήματα του αρχαίου Καλλίου που χρονολογούνται τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Όσο για τους κατοίκους του θεωρείται ότι μετοίκησαν στις γειτονικές πόλεις 'Aμφισσα, Τολοφώνα, Ναύπακτο.
    Με τα έργα που έγιναν τα χρόνια 1976-1979 για την δημιουργία τεχνητής λίμνης αναγνωρίσθηκαν ευρήματα του Καλλίου (σώζονται ίχνη της αρχαίας Ακρόπολης) τα περισσότερα όμως παραμένουν βυθισμένα στη λίμνη του Μόρνου.

Λιδορίκι: H ύπαρξή του χρονολογείται από τον 9ο μ.Χ. αιώνα όπου αποτελούσε έδρα Επισκόπου. Διαδέχτηκε το αρχαίο Κάλλιο ως κέντρο της ορεινής ενδοχώρας και οι κάτοικοι του "συγγένευαν" και αυτοί με τους Αιτωλούς.

Μαλανδρίνο: Σε αντίθεση με τις δυο προηγούμενες περιοχές οι κάτοικοί του έχουν τις ρίζες τους στους δυτικούς Λοκρούς. Ονομάζονται και Οζολοί Λοκρείς (Οζολός = δέρμα που απέπεμπε δυσάρεστη μυρωδιά). Το αρχαίο όνομα της περιοχής είναι Φυσκός και σώζονται ακόμη και σήμερα ίχνη από το τέμπλο του ναού της Αθηνάς σύμφωνα με επιγραφές που ευρέθησαν στο Μαλανδρίνο.

Αιγίτιο ή Στρούζα : Μια περιοχή που αποτελεί σήμερα το ένα από τα πέντε (Στρούζα) χωριά της Πενταπόλεως. Αρχαία Αιτωλική πόλη, πρωτεύουσα των Αποδοτών (κατά άλλους των Οφιονέων). Σώζονται ερείπια, λείψανα θεμελίων, τέχνης ακανονίστου ελληνικής. Το Αιγίτιο είναι γνωστό από την επιχειρηθείσα εκστρατεία το 426 π.Χ. του Αθηναίου στρατηγού Δημοσθένη εναντίον των Αποδοτών και Οφιονέων Αιτωλών που οδήγησε σε πανωλεθρία του. Κυρίευσε μεν το Αιγίτιο, αλλά οι κάτοικοι του Αιγιτίου συνεπικουρούμενοι από τους Αιτωλούς το ανακατέλαβαν και έτρεψαν τους Αθηναίους σε φυγή με πολλές απώλειες.
    Σήμερα στεγάζεται στο Λιδορίκι η Αρχαιολογική Μουσειακή Συλλογή Λιδορικίου (από όπου και οι περισσότερες πληροφορίες-τηλ. 0266022126) που ανήκει στη Ι' Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Δελφών. Στη Συλλογή αυτή την στιγμή εκτίθενται ευρήματα από τις ανασκαφές που έγιναν στο Κάλλιο πριν το σκεπάσουν τα νερά του Μόρνου καθώς και ό,τι αξιόλογο βρέθηκε στην ευρύτερη περιοχή αυτά τα χρόνια.

    Κυρίαρχη μορφή στα γεγονότα που οδήγησαν στην επανάσταση εναντίον των Τούρκων το 1821 στην περιοχή Λιδορικίου αποτέλεσε ο αρματολός Δήμος Σκαλτσάς, πρωτοπαλίκαρο των Κοντογιανναίων, καταγόμενος από Αρτοτίνα.

    Κατόπιν συνεννοήσεως προς τους προκρίτους Αναγνώστη Λιδωρίκη και Παπαγεώργιο Πολίτη, ο Δήμος Σκαλτσάς ύψωσε την 28η Μαρτίου 1821 τη σημαία της Επανάστασης και εισήλθε στο Λιδορίκι, ενώ ο οπλαρχηγός Θεόδωρος Χαλβατζής με εντολή του Δήμου Σκαλτσά στράφηκε εναντίον των Τούρκων που υπήρχαν στο Μαλανδρίνο. Αυτοί οχυρώθηκαν στα σπίτια του χωριού αντιστεκόμενοι στους Έλληνες επαναστάτες, αλλά μετά από δυο ημέρες παραδόθηκαν σε αυτούς. Από εκεί και έπειτα οι ένοπλοι άνδρες της επαρχίας Λιδορικίου διέθεσαν τον εαυτό τους στην υπηρεσία του μαχόμενου ελληνισμού και οι Τούρκοι εξέλιπαν πλέον της περιοχής.

    Η περιοχή "έθρεψε" στους κόλπους της και άλλους αγωνιστές που πρωτοστάτησαν στον Aγώνα του 1821 όπως τον Ανδ. Ζαγγανά από το Μαλανδρίνο γνωστό και για τη συμμετοχή του στο πλευρό του Αθ. Διάκου στη μάχη της Αλαμάνας. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει και για τον στρατηγό Ι. Μακρυγιάννη (1797-1864) που γεννήθηκε στον Άβορο. Ορφανός μετέβη στην 'Aρτα και μεγάλωσε υπό την κηδεμονία του γραμματικού του Αλί Πασά, Αθ. Λιδωρίκη της γνωστής οικογένειας Λιδωρίκη. Ανέπτυξε συγγραφική δραστηριότητα έντονη για την εποχή και το αρχείο του έμεινε γνωστό για την παραστατική αφέλεια της αφηγήσεως. Τα απομνημονεύματά του έτυχαν τεράστιας αναγνώρισης και η προσφορά του στην ελληνική παιδεία είναι αναμφισβήτητη.

    Έντονη είναι η παρουσία και η δράση, την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, των κατοίκων της περιοχής απέναντι στην Γερμανική κατοχή. Το Λιδορίκι κάηκε στις 29/8/1944 από τους Γερμανούς όπως και το Αιγίτιο και αποτελούν σύμβολα του αγώνα και της αντίστασης στους Γερμανούς εισβολείς

 

Αξιοθέατα:

    Το Μοναστήρι του Κουτσουρού βρίσκετε πάνω από την Αμυγδαλιά και η πρόσβασή του γίνετε ή μέσα από αυτό ή από την διασταύρωση στο 36ο χλμ. του εθνικού δρόμου 'Aμφισσας - Λιδορικίου. Σε σπήλαιο είχε βρεθεί η εικόνα της Παναγίας και εκεί χτίσθηκε ναός του οποίου σώζονται λείψανα. Νέος ναός χτίσθηκε κοντά στον παλαιό τον 7ο αιώνα μ.Χ., με κελιά για τους μοναχούς και τους προσκυνητές. Κάηκε δύο φορές από τους Οθωμανούς και ξανακτίσθηκε το 1830 από τον μοναχό Ιωαννίκιο.

    Στη Συκιά υπάρχει εκκλησία (Ζωοδόχος Πηγή), η οποία βρίσκετε μέσα σε σπήλαιο κάτω από τον βράχο που αγναντεύει το χωριό.

    Οι μόνοι αρχαιολογικοί χώροι που σώζονται κάποια αρχαιολογικά ευρήματα και είναι αξιοθέατο για την περιοχή βρίσκονται στον οικισμό του Αιγιτίου (Στρούζα) του Δ.Δ. Πενταπόλεως στο Δ.Δ. Μαλανδρίνου και για όσα υπήρχε η δυνατότητα μεταφοράς βρίσκονται στην Αρχαιολογική Συλλογή Λιδορικίου.

     Με τα έργα που έγιναν τη περίοδο 1976-1979 για την δημιουργία της τεχνητής λίμνης του Μόρνου αναγνωρίσθηκαν αρχαία ευρήματα στο Δ.Δ. Καλλίου (σώζονται ίχνη της αρχαίας Ακρόπολης που εκτίθενται και αυτά στην Αρχαιολογική Συλλογή Λιδορικίου). Τα περισσότερα όμως παραμένουν βυθισμένα στην λίμνη του Μόρνου, που κατά την καλοκαιρινή περίοδο είχαν αποκαλυφθεί όπως και ίχνη του παλαιού οικισμού, λόγω της έντονης ξηρασίας και της μεγάλης πτώσης της στάθμης του νερού.

 

Χωριά και οικισμοί: Λιδωρίκι,  Άβορος, Αμυγδαλιά, Βραΐλα, Δάφνος, Διακόπι, Δωρικό, Κάλλιον, Κλήμα, Τριβίδιον, Καρούται, Κονιάκος, Λευκαδίτι, Μαλανδρίνο, Πεντάπολη, Αιγίτιο, Λεύκα, Παλαιόκαστρο, Σκαλούλα,  Περιθιώτισσα, Στίλια,  Συκιά και Σώταινα

 

 

Δημοτική Ενότητα Ευπαλίου

    Η δημοτική ενότητα Ευπαλίου προήλθε από τον Δήμο Ευπαλίου που ήταν δήμος του νομού Φωκίδας και συστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο 1999 -2010 οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Δωρίδας. Είχε πληθυσμό 6.507 κατοίκους. Ο Δήμος Ευπαλίου ήταν ο δυτικότερος δήμος του νομού και συνόρευε με τους δήμους, Βαρδουσίων, Λιδωρικίου, Τολοφώνας και με τον δήμο Ναυπάκτου του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Ο δήμος περιλάμβανε 16 δημοτικά διαμερίσματα. Πρωτεύουσα του δήμου ήταν το Ευπάλιο.

 

Χωριά και οικισμοί: Ευπάλιο, Γρηγορίτικα,  Δροσάτο, Πευκάκι, Κάμπος, Παλαιόμυλος, Καστράκι, Κλήμα, Πηγή, Μαλάματα, Άγιος Πολύκαρπος, Μαναγούλη, Λόγγος, Χιλιαδού, Μαραθιάς, Μοναστηράκι, Μαγούλα, Σκάλωμα, Παλαιοξάρι, Ποτιδάνεια, Πύργος, Σεργούλα, Παλαιοχώρι, Παραλία Σεργούλας, Τείχιο, Τρίκορφο, Φιλοθέη

 

Χλωρίδα-Πανίδα

    Η χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής παρουσιάζει σημαντική βιολογική ποικιλότητα γι ´αυτό άλλωστε και η παραλιακή ζώνη του δήμου είναι προτεινόμενη προς ένταξη περιοχή στο δίκτυο NATURA.

    Λαγοί, πέρδικες, αγριόχοιροι, αλεπούδες, λύκοι, αγριοπερίστερα, αετοί, γεράκια και άλλα είδη πτηνών και θηλαστικών βρίσκουν καταφύγιο μέσα στο πλούσιο φυσικό περιβάλλον.

    Στις πλαγιές του όρους Τρικόρφου που αποτελεί και το σπουδαιότερο ορεινό όγκο της περιοχής υπάρχει πλούσια βλάστηση από πουρνάρια, κέδρους, καστανιές, δρυς και έλατα. Στα σημεία που υπάρχουν πηγές με τρεχούμενο νερό την πλούσια βλάστηση συμπληρώνουν αιωνόβια πλατάνια, φτέρες, βελανιδιές και άλλα.

    Η παραλιακή ζώνη χαρακτηρίζεται από εναλλαγή απόκρημνων ακτών με μικρές προσχωματικές πεδιάδες .

Κατά μήκος του χειμάρρου Μανδήλω και διασχίζει το Ευπάλιο υπάρχουν συστάδες πλατάνων, αποτελούν ωραιότατο και μοναδικό τοπίο με τις πλούσιες νερομάνες του, την οργιαστική βλάστηση, την πλουσιότατη σε κάθε είδους χλωρίδας αλλά και την πλούσια πανίδα του, τα απομεινάρια του ανθρώπινου μόχθου και της ανθρώπινης ιστορίας, που καλύπτουν, τα ενδιαφέροντα "καρστικά φαινόμενα" σε κάθε καμπή του, τους καταρράκτες και τους βράχους του. Πρόκειται για ενδιαφέρον τοπίο σε κάθε εποχή, γιατί δείχνει τις ιδιαίτερες μαγικές του εικόνες.

 

Αξιοθέατα

    Ο χείμαρρος Μανδήλως αποκαλείται και βυζαντινός χείμαρρος και χείμαρρος των Μοναστηριών και των νερόμυλων, γιατί από τις πηγές του τα Θέρμα μέχρι τις εκβολές του στο Ποταμό Μόρνο υπήρχαν αρκετοί νερόμυλοι που λειτουργούσαν μέχρι την δεκαετία του 80, πολλοί δε εξ´ αυτών σώζονται σε καλή κατάσταση και μάλιστα ένας λειτουργεί μέχρι σήμερα.

    Το φαράγγι της Σεργούλας κατά μήκος του χειμάρρου Πολυσταύρι αποτελεί σημαντικό φυσικό μνημείο και είναι πόλος έλξης πολλών περιπατητών, περιηγητών και φυσιολατρικών συλλόγων. Κατά την διαδρομή του οι περιηγητές έχουν την δυνατότητα να ζήσουν μέσα σε παρθένα φύση, ξεκινώντας από τον νεώτερο μνημείο τέχνης τον υδρόμυλο του Βενέτη που κτίστηκε το 18ο αιώνα στην παραλία της Σεργούλας, έχει ανακαινιστεί και προκαλεί τον θαυμασμό των επισκεπτών σήμερα. Από τον νερόμυλο αυτό και σε μήκος περίπου 200 μέτρων ο πεζοπόρος μπορεί να θαυμάσει τον υπερυψωμένο τοξωτό υδραύλακα, έργο μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας που κατασκευάστηκε μαζί με τον νερόμυλο του Βενέτη και χρησιμοποιήθηκε τόσο για τις ανάγκες του νερόμυλου, όσο και για την άρδευση των κτημάτων. Έχει χαρακτηριστεί από την αρχαιολογία ως μνημείο ιδιαιτέρας αρχιτεκτονικής αξίας, διατηρητέο και ίσως το μοναδικό στο είδος του.

    Η αρχαία πόλη του Ευπαλίου βρίσκεται πάνω στον λόφο Παλαιόκαστρο. Οι ελάχιστες ανασκαφές που έχουν γίνει έχουν φέρει στο φως σημαντικά ευρήματα, αποθήκες, πύργους, προμαχώνες στην είσοδο του κάστρου, ερείπια του αρχαίου ανακτόρου κ.λ.π. Χρονολογείται ότι κτίστηκε το 1100 π.Χ.

    Ο αρχαιολογικός χώρος της Απολλωνίας, πλησίον του δρόμου Ευπαλίου -Κάμπου -Παλαιόμυλου. Είναι ανεξερεύνητος και μόνο τα διάσπαρτα αρχαία πέτρινα τμήματα υποδηλώνουν την παρουσία αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Χρονολογείται ότι η Απολλωνία κτίστηκε το 1200 π.Χ.

    Αρχαία Αντίκυρα και Δωρικό κάστρο βρίσκονται στο ύψωμα μεταξύ Παραλίας Σεργούλας και Γλυφάδας. Βρίσκεται σε αρίστη κατάσταση.

    Το Κεφαλογιόφυρο στις άγριες κλεισούρες του Μόρνου. Πρόκειται για ιστορικό γεφύρι με την μοναδική καμάρα στο είδος του στερεωμένο και από τις δύο πλευρές του από γρανιτένιους βράχους. Γέφυρα επικοινωνίας τα παλαιότερα χρόνια των κατοίκων της ορεινής Ναυπακτίας προς την Δωρίδα. Ήταν το μοναδικό πέρασμα και η σύνδεση των κατοίκων των δύο περιοχών. Γεφύρι με πολλούς θρύλους και ιστορίες, αναμνήσεις, τόπος συνάντησης των συμπεθέρων και σήμερα αποτελεί ένα μοναδικό τόπο αναψυχής, μελέτης και αξιοποίησης.

    Η Ιερά Μονή Βαρνάκοβας, κτίστηκε το 1077 μ.Χ. επί Μιχαήλ Δούκα, αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Είναι το 5ο κατά σειρά αρχαιότητας Μοναστήρι στην Ελλάδα. Είναι κτισμένο σε κορυφή λόφου (800 μέτρα υψόμετρο), ανάμεσα σε βελανιδιές. Η Ιερά Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και απέχει 16 χιλιόμετρα από την έδρα του Δήμου, το Ευπάλιο. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν η υπόγεια κρύπτη, οι τάφοι των μοναχών της Μονής, κειμήλια και η βιβλιοθήκη με πλούσια συλλογή με παλιές και σπάνιες εκδόσεις εκκλησιαστικών και ιστορικών βιβλίων. Λειτούργησε κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας και ως κρυφό Σχολειό. Χιλιάδες είναι οι επισκέπτες κάθε χρόνο. Μεγάλη Θρησκευτική πανήγυρης γίνεται στις 15 Αυγούστου. Σήμερα στο Μοναστήρι οι μοναχές έχουν δώσει άλλη όψη. Το Θρησκευτικό μνημείο έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο με ζώνη προστασίας 1000 μέτρα γύρω από τον σημερινό περίβολο της Μονής.

    Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στο Ευπάλιο, βυζαντινή Εκκλησία, κτίστηκε το 1150 μ.Χ., αποτελεί αξιόλογο βυζαντινό μνημείο που ανήκει στον ρυθμό ελεύθερου σταυρού με τρουλοκάμαρα και είναι γεμάτος με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα. Έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με ζώνη προστασίας 500 μέτρα γύρω από τον περίβολο.

    Ιερά Μονή Αγίου Αυγουστίνου και Σαρώφ που βρίσκεται στο Τρίκορφο και στην οποία υπάρχει αντίγραφο του καμπαναριού της Αγίας Σοφίας με 400 σήμαντρα και 62 καμπάνες. Στο Μοναστήρι αυτό λαμβάνουν χώρα πολλές δραστηριότητες από τους μοναχούς όπως η έκδοση μουσικών δίσκων καθώς και λειτουργία κατασκηνώσεων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Το μοναστήρι έχει γίνει πασίγνωστο όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και όλο τον κόσμο για τις δραστηριότητες με σήμα κατατεθέν τους Παπαροκάδες.

 

Τα μονοπάτια

    Ο περιηγητής μπορεί να διανύσει την διαδρομή που ακολουθεί το παλιό μονοπάτι από Παραλία Σεργούλας - Άνω Σεργούλα - Παλαιοχώριο, Όρος Τρίκορφο σε υψόμετρο 1547 μέτρων και στη συνέχεια να περάσει από τον Πύργο και να φθάσει στον Μαραθιά. Είναι μια πεζοπορική διαδρομή 50 χιλιομέτρων που έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή της και έχει δοθεί για χρήση, με πινακίδες πληροφόρησης, πινακίδες σήμανσης, με κατασκευή πάγκων και τραπεζοκαθισμάτων σε αρκετές τοποθεσίες. Αποτελεί μοναδική διαδρομή γιατί λόγω του μεγάλου υψομέτρου έχει πολύ ωραία θέα νότια προς τον πατραϊκό κόλπο που φαντάζει σαν μεγάλο ποτάμι, αλλά και στις απέναντι πελοποννησιακές ακτές που μπορεί κανείς να διακρίνει τα ορεινά συγκροτήματα του Παναχαϊκού, του Αρύμανθου, του Χελμού και της Ζήρειας. Στα βόρεια η θέα ολοκληρώνεται προς τον ορεινό όγκο των Βαρδουσίων, θέα μαγευτική ιδιαίτερα τον χειμώνα που τα βουνά αυτά είναι χιονισμένα. Δίνεται επίσης η δυνατότητα στον επισκέπτη να συνδυάζει την ορεινή φύση με τις ωραίες παραλίες και σε σύντομο χρονικό διάστημα να εναλλάσσει εντυπώσεις.

 

Δημοτική Ενότητα Βαρδουσίων

    Η Δημοτική Ενότητα Βαρδουσίων προήλθε από το Δήμος Βαρδουσίων ήταν δήμος του νομού Φωκίδας που συστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο 1999 -2010 οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Δωρίδας. Είχε πληθυσμό 2.216 κατοίκους. Καταλάμβανε το βορειοανατολικό άκρο του νομού και συνόρευε με τους δήμους Λιδωρικίου, Ευπάλιου και με τους νομούς Φθιώτιδας και Αιτωλοακαρνανίας.

Έδρα του δήμου ήταν το χωριό Κροκύλειο με πληθυσμό 256 κατοίκων (2001).

    Η μορφολογία του εδάφους παρουσιάζει κυρίως ορεινούς όγκους, με την οροσειρά των Βαρδουσίων να δεσπόζει, και όγκους όπως ο Κόρακας (2350 μ), ο Κοκκίνας (2406 μ) το Βλαχοβούνι (1672 μ), ενώ σημαντικά είναι και τα δάση που υπάρχουν κυρίως ελάτης και οξυάς.

    Τα όρη Βαρδούσια βρίσκονται στο νότιο μέσο της Στερεάς Ελλάδος, αποτελούν το νοτιότερο σημαντικό άκρο της οροσειράς της Πίνδου.
    Το αρχαίο ελληνικό τους όνομα είναι Κόραξ. Το ύψος τους είναι 2495 μ. Το βόρειο τμήμα του βουνού διακρίνεται από τις μυτερές κορυφές του ενώ το νότιο από την κακοτράχαλη όψη του. Η διάκριση αυτή έχει να κάνει με τη διαφορετική σύσταση των πετρωμάτων τους. Στο βόρειο κυριαρχεί είδος φλύσχου με ψαμμίτες στα χαμηλά μέρη και πλακώδες ασβεστόλιθοι στα ψηλά, ενώ στο νότιο συμπαγής ασβεστόλιθος. Το βόρειο είναι το πιο υδατοφόρο στρώμα όλης της οροσειράς. Στη βόρεια πλαγιά στο οροπέδιο Κουφόλακκα τα νερά των πηγών περνάνε από απρόσιτη χαράδρα και πέφτουν σαν από καταρράκτη στα κάτω βάραθρα.
    Ανάμεσα στις δύσβατες κορυφές ξεδιπλώνονται τα καταπράσινα αλπικά λιβάδια των Βαρδουσίων. Πλούσια τα λιβάδια της Αρτοτίνας, του Διχωρίου κ.α που στο παρελθόν έσφυζαν από ζωή, χιλιάδες γιδοπρόβατα βοσκούσαν εδώ και έπαιζαν τον κύριο ρόλο στην οικονομία της περιοχής.
    Κοντά στις κορυφές των Βαρδουσίων δεν υπάρχουν δάση, υπάρχουν όμως πολλά αλπικά φυτά. Στα 2000μ. βρίσκονται αγριολούλουδα Teucrium chawaedrus, με μικρά άνθη. Στα 1800μ. το τσάι το ελληνικό και το γαρυφαλάκι, όπως επίσης καμπανούλες και οι ρόδινες ροζέτες κάνουν αισθητή την παρουσία τους. Στα 1500 - 1800μ. υπάρχουν αγκάθια με θαλασσιά λουλούδια, θαμνώδης μερσινιές με κόκκινους στρογγυλούς καρπούς, τσουκνίδες και τόσα άλλα. Κάτω από τα 1500μ. αρχίζουν τα δένδρα πρώτα συναντάμε τα κέδρα, άγρια και ήμερα και έπειτα τα έλατα, χαμηλότερα βρίσκουμε δρυς. Τα Βαρδούσια αποτελούν τον υδροκρίτη των νερών της Ανατολικής (ποταμός Σπερχειός) και της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (ποταμοί Μόρνος- Εύηνος). Ορμητικοί χείμαρροι και μικρότερα ποτάμια κυλάνε στις βαθιές χαραδρώσεις του. Εβδομήντα δύο υπολογίζονται οι φλέβες των πηγών του. Οι πιο χαρακτηριστικές είναι της Ραίλης και πολλές άλλες που σχηματίζουν το Καρυώτικο ρέμα που διασχίζει τα Μουσουνιτσιώτικα Λιβαδιά, κατεβαίνει στην Αρτοτίνα με το όνομα Φίδαρης εισβάλλει στο Μεσολόγγι με το όνομα Εύηνος, καλύπτοντας διαδρομή 95 χλμ. περίπου.

    Επίσης από τα πλούσια νερά των λιβαδιών του Δάφνου, τα νερά του βουνού του Διχωρίου, της Κρέκιζας, του Δεσορέματος και άλλων πλουτίζεται ο Κοκκινοπόταμος, παραπόταμος του Μόρνου. Τα νερά επεκτείνονται στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου και τροφοδοτούν με υδάτινους πόρους την πρωτεύουσα. Πρόσφατα υλοποιήθηκε μεγάλο έργο εκτροπής των νερών του Εύηνου στην τεχνητή λίμνη του Μόρνου.

    Ο Εύηνος, που στην περιοχή της ΒΔ Δωρίδας ονομάζεται Φίδαρης, το όνομά του προέρχεται από το όνομα του πελασγικού θεού Οφίονα, γενάρχη της περιοχής της αρχαίας Αιτωλίας της σημερινής ορεινής Δωρίδας.

    Στην περιοχή υπάρχουν αγριόγιδα, τσακάλια, βίδρες, σκίουροι και πολλά αγριογούρουνα. Επίσης πλούσιος είναι ο κόσμος των πτηνών όπως αετοί (χρυσαετοί, γυπαετοί), γεράκια, βραχοκιρκίνιζα, ορεινές πέρδικες, βουνταχόρες, κιτρινοκαλιακούδες, αγριοπερίστερα, ξυλόκοτες, τσαλαπετινοί κ.α...

    Στην περιοχή έχουν ανιχνευθεί ίχνη Αιτωλικού οικισμού πολλές και ενδιαφέρουσες είναι οι πληροφορίες που μας δίνει ο Θουκυδίδης για τους Αιτωλούς από τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Μας ιστορεί τους Αιτωλούς σαν πολυάριθμο και πολεμικό λαό και σε διασκορπισμένα χωριά, ατείχιστα, τα οποία βρίσκονταν το ένα μακριά από το άλλο.

    Η γλώσσα τους ήταν διάλεκτος συγγενής με την Αιολική και την Δωρική. Λάτρευαν τον Βάκχο σαν θεότητα του πιοτού που προσθέτει δύναμη και την Αθηνά σαν θεότητα του πολέμου. Σύμβολο ισχύος είχαν τον Ηρακλή.

Πλούσια επίσης η ιστορία του τόπου τούτου ειδικά στους αγώνες για την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό. Πολλές οι ηρωικές μορφές που ανεδείχθησαν όπως ο Ιωάννης Μακρυγιάννης, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Δήμος Σκαλτσάς, ο Ανδρίτσος Σαφάκας κ.α.

    Σε μια περιοχή με άγονη, πετρώδη γη, όπως η ορεινή Δωρίδα, θα νόμιζε κανείς ότι κύριο μέλημα των κατοίκων της θα ήταν απλά η επιβίωση. Και όμως προικισμένοι Δωριείς με ένα καλλιτεχνικό αίσθημα, δημιουργούν σε όλους τους τομείς της παραδοσιακής λαϊκής τέχνης (αρχιτεκτονική, αγιογραφία, υφαντική, ξυλογλυπτική).
    Πολλοί οι καλλιτέχνες - τεχνίτες αγιογράφοι, αργυροχόοι άλλοι επώνυμοι όπως ο Απόστολος Στεργίου ντόπιος αγιογράφος, ο ζωγράφος Σπυρόπουλος από το Τρίστενο και αρκετοί ανώνυμοι.

    Στην υφαντική που γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση λόγω της μεγάλης κτηνοτροφίας, άρα και παραγωγής μαλλιού, έχουν να παρουσιάσουν πολλά υφαντά όπως βελέντζες, πάντες, ποδιές, κορφοφανέλλες, κάπες, δισάκια, τσόλια, κιλίμια, σαμαροσκούτια. 'Εχουμε "ριγωτά" υφαντά με παράλληλες λουρίδες που συνθέτουν εξαιρετικές αισθητικές συνθέσεις, τα "ζωναριαστά" στον αργαλειό που διακοσμούν τα υφαντά με διάφορα θέματα.

 

Αξιοθέατα

Ιερά μονή Τιμίου Ιωάννου Προδρόμου η οποία βρίσκεται στην Αρτοτίνα και είναι το Μοναστήρι όπου μόνασε ο Αθανάσιος Διάκος.

Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Αρτοτίνας

Tο αρχοντικό του Σαφάκα καθώς και το κελί του Αθανασίου Διάκου  στην Αρτοτίνα

Αίθουσες εκθεμάτων ιστορικού-λαογραφικού ενδιαφέροντος στα χωριά, Ζωριάνος, κουπάκι και Κροκύλειο.

Καταφύγιο Κροκυλείου στο κεφαλάρι του χωριού με εξαιρετική θέα.

Πολιτιστικό κέντρο Διχωρίου.

 

Δραστηριότητες βουνού

    Κορυφές, δάση, χαράδρες, αλπικά λιβάδια. 'Eνας παραδεισένιος τόπος για αναρριχητές, ορειβάτες, λάτρεις του αλπικού σκι, του snowboard, οι πλαγιές πάνω από τη γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου.

    H περιοχή αποτελεί την καρδιά της ορειβατικής δραστηριότητας και αφετηρία για όλες τις αναβάσεις. Αν και θα μπορούσαν να καταλύσουν σε κάποιο από τα καταφύγια που υπάρχουν, αρκετοί είναι εκείνοι που επιλέγουν πιο τολμηρές λύσεις. Κοιμούνται στην ύπαιθρο στήνοντας πάνω στα χιόνια το αντίσκηνό τους.

    Δυνατές συγκινήσεις υπόσχονται τα Βαρδούσια σε όσους επιλέγουν τη διάσχιση με ορειβατικά χιονοπέδιλα, απαιτούν, όμως απ' αυτούς πείρα και καλή γνώση της τεχνικής.

    Σκαρφαλωμένο στη ράχη του Πιτιμάλικου, το καταφύγιο της Ελληνικής Ομοσπονδίας Ορειβασίας - Αναρρίχησης που ανακαινίστηκε πρόσφατα για να μπορεί να δεχτεί 80 άτομα, μαζί με αυτό του Πεζοπορικού Ομίλου Αθηνών χωρητικότητας 16 ατόμων, συμβάλλουν στην τουριστική ανάπτυξη των Βαρδουσίων.

    Τα τελευταία χρόνια 1.000 περίπου ορειβάτες επισκέπτονται κάθε καλοκαίρι το βουνό, ενώ άλλοι τόσοι έρχονται το χειμώνα για να ζήσουν την περιπέτεια της αναρρίχησης στις παγωμένες πλαγιές.

    Κυνήγι για αγριογούρουνα, λαγούς, πέρδικες, φασιανούς, ζαρκάδια, ελάφια κλπ. Πολλοί είναι αυτοί που αγαπούν το κυνήγι και επισκέπτονται την ελεγχόμενη κυνηγετική περιοχή.

    Ο κυνηγός παίρνοντας ειδική άδεια από το Δασαρχείο 'Aμφισσας, ενημερώνεται από τους υπεύθυνους της Ε.Κ.Π. για τον τόπο και τον τομέα στον οποίο θα κυνηγήσει, τον τόπο εκκίνησης, την ώρα, την είσοδο και την έξοδο από τον τομέα καθώς και για κάθε άλλη λεπτομέρεια σχετική με το κυνήγι. Μετά το πέρας του κυνηγιού, ο κυνηγός προσέρχεται στον καθορισμένο τόπο και δηλώνει τα θηρευθέντα θηράματα...

 

Τα χωριά των Βαρδουσίων: Κροκύλειο,  Αλποχώρι, Αρτοτίνα, Διχώρι, Ζοριάνος, Κερασιές, Κόκκινο, Κουπάκι, Κριάτσι., Πενατγιοί, Περιβόλι Τρίστενο και  Υψηλό Χωριό.

 

Δημοτική Ενότητα Τολοφώνος

    Η Δημοτική Ενότητα Τολοφώνος προήλθε από το Δήμο Τολοφώνος, που ήταν δήμος του νομού Φωκίδας και συστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο 1999 -2010 οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Δωρίδας. Είχε πληθυσμό 3.088 σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Έδρα του δήμου ήταν η Ερατεινή.

    Ο πληθυσμός της περιοχής πολλαπλασιάζεται κατά τους θερινούς μήνες λόγω της αυξημένης τουριστικής κίνησης. Αιτίες της αυξημένης τουριστικής κίνησης είναι το φυσικό κάλος της περιοχής (όμορφες και καθαρές παραλίες), η ικανοποιητική υποδομή σε ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις και λοιπά τουριστικά καταλύματα και η άμεση γειτνίαση με άλλες τουριστικές περιοχές και ιδιαίτερα με τους Δελφούς, το Χιονοδρομικό κέντρο του Παρνασσού και το όμορφο και ιστορικό Γαλαξίδι.

    Εκδήλωση-θεσμός της περιοχής είναι η Γιορτή της Τράτας, που διοργανώνεται στην Ερατεινή, κάθε Ιούνιο σε συνεργασία με το Δήμο και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Ερατεινής. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, προσφέρονται δωρεάν ψητές σαρδέλες, ψωμί και κρασί, ενώ συγκρότημα μουσικής παίζει παραδοσιακά άσματα σε εξέδρα κατά μήκος του λιμανιού.

    Η Ερατεινή αποτελεί τόπο αναψυχής με τον επισκέπτη να βρίσκει εκεί το καλοκαίρι μια μεγάλη βοτσαλωτή παραλία, που ξεκινά απ' το όμορφο χωριό και συνεχίζεται μέχρι την πλήρως οργανωμένη παραλία του Τολοφώνα.  Στα ανατολικά της παραλίας, τα μικρά σκάφη θα βρουν ένα σίγουρο και ασφαλές αγκυροβόλιο, ενώ υπάρχει και ειδικός χώρος για όσους επιλέγουν τις τροχοβίλες ή το camping για τις διακοπές τους. 

    Στην Ερατεινή θα βρει κανείς όλες τις απαραίτητες υποδομές για διαμονή και εστίαση με έμφαση στο φρέσκο ψάρι. 
    Φρέσκο ψάρι, αλλά και υποδομές διαμονής θα βρείτε και στα Χάνια (απέναντι από τα Τριζόνια, από εκεί φεύγει και το καραβάκι για το νησί) αλλά και στη Σπηλιά, ένα γραφικό, μικρό ψαροχώρι που θα συναντήσετε κινούμενοι από τα Χάνια στα ανατολικά.

 

Το νησί του Δήμου

    Τα Τριζόνια είναι ένα καταπράσινο νησί στον Κορινθιακό κόλπο, το μοναδικό στην περιοχή κατοικήσιμο. Το άγνωστο, σε πολλούς, αυτό νησί διαθέτει ένα πανέμορφο φυσικό λιμάνι, αγκυροβόλι για πολυτελή σκάφη και ιστιοπλοϊκά. Κατά μήκος της ακτής του υπάρχουν πολλές παραδοσιακές ταβέρνες, εστιατόρια και καφέ για να απολαύσετε το μαγευτικό τοπίο που απλώνεται μπροστά σας. Μπορείτε να διαλέξετε μια από τις απάνεμες παραλίες του κόλπου για το μπάνιο σας ή την βραδινή σας βόλτα.

    Μέσα σε 2 μόνο τετραγωνικά χιλιόμετρα, περικυκλωμένα από θάλασσα χωράνε ελιές, αμπέλια και άλλα οπωροφόρα δέντρα, χαρακτηριστικά της ελληνικής φύσης, τα οποία προστίθενται στην ομορφιά του καταπράσινου νησιού. Αυτό που δεν χωράει στα Τριζόνια είναι τo αυτοκίνητo! Η πρόσβαση γίνεται με καΐκια που βρίσκονται στα «Χάνια» και θα σας πάνε στο νησί μέσα σε 5 λεπτά. Γύρω από το νησί υπάρχουν άλλα 3 μικρότερα, ακατοίκητα νησάκια, ο Αϊ - Γιάννης, το Πρασούδι και το Πλανέμι.

    Στην περιοχή θα βρείτε αρκετά καταλύματα που προσφέρουν όλες τις σύγχρονες ανέσεις για μια ευχάριστη διαμονή, πάντα όμως σε απόλυτο σεβασμό προς το φυσικό περιβάλλον.

 

Χωριά και οικισμοί: Ερατεινή, Γλυφάδα, Δαφνοχώρι, Ελαία, Άγιος Ιωάννης, Καλλιθέα, Αγία Ειρήνη, Άγιος Νικόλαος,  Άγιος Νικόλαος (νησίδα), Άγιος Σπυρίδωνας, Κλοβίνος, Πρασούδι (νησίδα), Φλαμπουράκια, Μακρινή, Μηλιά, Πάνορμος, Όρμος Λεμονιάς, Τολοφών, Παραλία Τολοφώνος, Τριζόνια (νησί), Σπηλιά, Χάνια.

 

 

 

 

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ » ΟΤΑ - ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ » ΔΗΜΟΙ

id: 68847